SGTBNICHAIR.punjabiuniversity.ac.in

ਵਿਭਾਗ ਸਬੰਧੀ

ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਸਾਲ 1993 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ਜੋ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ – ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ ਲਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ । ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਾਏ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਖੋਜ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਆਮ ਪੁੱਛ ਗਿੱਛ ਅਤੇ ਤਰਕਸੰਗਤ ਚਰਚਾ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।

About The Department

The Punjabi University as a premier institution of this region established the National Integration Chair in the year 1993, as it was felt that the Universities have a definite role to play in inculcating the spirit of Nationalism in the students, who are going to be the future citizens. A need was also felt to develop a spirit of social criticism among the intelligentsia by virtue of which they can distinguish between right and wrong, knowledge and opinion and fact from theory. The spirit of research fostered by the universities creates an attitude of free enquiry and rational discussion. Universities must fulfill their social and intellectual obligations to provide direction for meeting the national objectives.

ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

ਮਈ, 2005 ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮੁੜ ਨਾਮਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ | ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸੇਧ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾ ਨੇ 'ਧਰਮ' ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਰਬੱਤ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ |

ਇੱਕ ਬਹੁ-ਧਰਮੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਸਲੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਉਦੋਂ ਆਵੇਗੀ ਜਦੋਂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਸਮਾਜਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਹੋਵੇ | ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾੰਚੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਵਡਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ | ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ | ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਅਲਗ ਧਰਮ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਪਛਾਣ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਭੀੜਾਂ ਨੂੰ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਇਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ | ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਹਿਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'ਲੰਗਰ' ਭਾਵ ਮੁਫਤ ਰਸੋਈ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਨ | ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਾਨਕ ਨੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਸਰਬਉੱਚਤਾ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ | ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰਵਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਆਪਕ ਕਿਹਾ ਜਿਸ ਨੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ |

ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰੋ, ਨਾ ਹੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਨਾ ਹੈ | ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਵਿਚ ਵਰਣਿਤ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਚਰਿੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ | ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ | ਸਿਆਸੀ, ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰੂਹਾਨੀ ਮੁਕਤੀ ਅਧੂਰੀ ਹੈ |

ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਾਮਵਾਦ, ਜਾਤੀਵਾਦ, ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀਵਾਦ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਵਿਭਾਗ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ | ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕੀਕਰਣ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅੰਤਰ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਅਰਥਨਾਮਾ, ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸਦੀ ਲਾਜਮੀ ਲੋੜ, ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਸਲੀ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਧਾਰਮਿਕ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਫਿਰਕੂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਪਛਾਣ ਵਰਗੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ, ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ, ਵਿਘਨਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਾਅ, ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ |

ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ / ਉਦਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਵਰਣਨ ਅਗਲੀ ਪੈਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਭਾਰਤ ਇਕ ਅਨੇਕਤਾਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ | ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜ ਲਗਾਤਾਰ ਆਪਣੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ | ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਸਮੂਹ ਆਪਣੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ | ਅਜਿਹੇ ਯਤਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਦਾਇਕਤਾ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਵਿਭਾਗ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੰਪਰਦਾਇਕਤਾ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ |

ਇੱਕ ਬਹੁ-ਧਾਰਿਮਕ ਹਮਲਾ – ਜੰਗੀ ਪੱਧਰ ਤੇ – ਵਧਦੇ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ | ਪ੍ਰਾਂਤਵਾਦ, ਖੇਤਰੀਵਾਦ, ਜਾਤੀਵਾਦ ਆਦਿ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ | ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਏਕਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਪਰਿਵਾਰਿਕ, ਸਮੁਦਾਏ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ; ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ-ਗ੍ਰਹਿ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਤੇ ਜੀਵਨ ਲੱਭ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਸਾਡੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਕਦਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ | ਐਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ: 'ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਡਾਕਟਰ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਬੈਰਿਸਟਰਜ਼, ਵਕੀਲ, ਤਕਨੀਸ਼ੀਅਨ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ |' ਇਹ ਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ ਕਿ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ, ਕੁਲੀਨ ਅਤੇ ਆਮ ਦੇ ਵਿਚਲੀ ਖੱਟੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ |

ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਸਲੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਅਜਿਹੇ ਨਸਲੀ ਫੰਧੇ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ | ਜਾਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ | ਨਸਲੀਅਤ, ਜਾਤੀ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਲਈ ਨਸਲੀ ਸਿੱਟੇ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ |

ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਲਈ ਖਤਰੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤਰੀਵਾਦ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਡਰਾਉਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਲਿਆ ਹੈ | ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤਰੀਵਾਦ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਰੋਧੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ | ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਬੋਧ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਗਠਿਤ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ | ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਨ, ਖੇਤਰੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਸਮਾਜ- ਭਲਾਈ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪੂਰਨਤਾ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਹੈ | ਇਸ ਨੂੰ ਦੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਖੇਤਰੀਵਾਦ ਨੂੰ ਇਕਸੁਰਤਾ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਲੋੜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਖੇਤਰੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਗਠਿਤਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ |

ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਹੈ; ਪਰ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ | ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕੀਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਅੰਡਰ-ਗਰੈਜੂਏਟ ਅਤੇ ਪੋਸਟ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਆਨਰਜ਼ ਸਕੂਲਾਂ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਿਲੇਬਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਇੰਗਲਿਸ਼ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੋਰਸ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਫੈਕਲਟੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਲਾਸਰੂਮ ਲੈਕਚਰ ਦੇਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ |

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਹਿ-ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੋੜ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ, ਚੇਅਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਤੀਜੇ ਪਹਿਲੂ ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੇਗਾ ਭਾਵ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ; ਇਸ ਸੰਧਰਭ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਕੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਖੇਤਰੀ, ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੂਰ ਕਰੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ | ਚੇਅਰ ਇਕ ਮਕਸਦਪੂਰਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਸਮਾਜਿਕ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਕ ਆਦਰਯੋਗ, ਆਤਮ-ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਇਕ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਪਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ |

ਉਪਰੋਕਤ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਸੰਧਰਭ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਨਾਮਕਰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਚੇਅਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਉੱਚ- ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ |

Projects & Programmes

The National Integration Chair has been re-christened as Guru Tegh Bahadur National Integration Chair in May, 2005. The various projects and programmes to be undertaken by the Chair have accordingly to be guided by the philosophy and ideology of the great Guru who made the supreme sacrifice for upholding 'Dharma'.

In a multi-religious society the real harmony will only come when there is tolerance, social justice and equality. in this context let us remember that integration of different stands of social fabric is a major concern of Sri Guru Granth Sahib. The founder of Sikh faith, Guru Nanak denounced religious understanding and toleration.

Guru Nanak, was such a believer in the universal identity of al religion that he visited holiest shrines of the Hindus and mosques of the Muslims and fearlessly proclaimed to the assembled crowds that the rejected all sects and only knew one God. Guru Nanak was the first religious leader who instituted the practice of 'Langer' i.e. free kitchen where people of all castes and religions would take their food together. Though Nanak had respected for all religions, he rejected that supremacy of the Brahmins and denounced the caste system and untouchability. Talking about Guru Nanak, Rabindernath Tagore called him the Teacher of Mankind who taught the universal message of monotheism.

Sri Guru Tegh Bahadur, ninth Sikh Guru reminds us of the ideal of neither violating that self-respect of others, nor capitulating to any such attempt by the others. This tradition has imparted a dynamic character of the spiritual tradition ground for social relation envisaged in the ideal of peace.

Guru Tegh Bahadur was leading the people of India in the direction of liberty, freedom, dignity and self respect. Spiritual liberation is incomplete without political, social, religious, economic, cultural and intellectual freedom.

The contemporary Indian society is faced with a number of challenges like communalism, casteism, terrorism and regionalism. The Chair will endeavor to address to these burning issues through research and teaching. National Integration chair had invited articles on the theme of National Integration and various issues and matters allied to it such as its difference concepts and connotation, its imperative need in the present-day scenario, the impediments in its realisation especially the formidable challenges posed do it by the various ethnic, linguistics, religious, castiest, cultural, communal and regional identities, the measures to combat the divisive, disruptive and disintegrating forces, the strategies and methods to promote the sentiments, of nationhood among the various sections of Indian society and to achieve a well-knit Indian Nation and unity and solidarity of the country.

A brief description of the proposed projects/ventures is presented in the ensuing paragraphs:

India is a pluralistic nation consisting of a large number of ethnic groups and communities. The various communities within the nation constantly keep on striving to project their economic and political interests. Most of these groups try to exploit the religious sentiments of their members in order to achieve their goals. Such efforts give rise to the phenomenon of communalism. The Chair proposes to undertake an in-depth study of the genesis and consequences of Communalism in India.

A multi-pronged attack, on war footing, is badly needed to curb the growing fissiparous tendencies. Provincialism, regionalism, casteism etc. have no locus standi. Even nationalism should be redefined the context of world peace and world unity. What is required is harmony at all levels within the individual, the family, the community, the national and the world at large; and in the times to come at the interplanetary level too if find life on some other planet. The biggest lacuna in our present-day education is its alienation from the masses and lack of moral and spiritual values. Albert Einstein has very rightly pointed out: 'The tragedy of our education is that we are producing doctors, engineers, Barristers, lawyers, technicians but not human beings'. That is the crux of the problem. Instead of bridging the gulf between the rich and the poor, the privileged and the underprivileged, the urban and the rural, the elite and the commoner, it is rather widening it.

The present day Indian society is faced with the challenge of strong ethnic affiliations. Such ethnic ferment poses a threat to National Integration. It is proposed to carry out a study to investigate various facets of ethnicity. An effort will be made to explore the sources of ethnicity, ethnic- dynamics, social and political implications of ethnicity and the consequences of ethnicity for Indian Nationalism.

After the attainment of independence, most of the national leaders have been taking an alarmist perspective and projecting regionalism as a threat to the stability and integrity of the nation. Regionalism has been considered as anti-national and anti-development by majority of the leaders. However, there is an increasing realisation that there is no other alternative except province-building to solve the accumulated socio-economic problems of the people. The concept of province building refers to freewheeling, decentralisation, maximisation of regionally defined social welfare functions and provincial administrative maturation. It is proposed to conduct a study to probe the two perspectives i.e. regionalism as an obstacle to integrative mechanism and the need of province building to solve the multifarious problems faced by the specific regions. An effort will be made to explore that how regional identities are formed, the process of mobilization, the strategies adopted by collectivities to protect their interest and the manner in which the state authorities meet the demands of these collectivities.

Research will no doubt remain the main plank of National Integration Chair; but along with it the knowledge gathered in this field needs to be disseminated among the young students of schools, colleges and Universities. It is proposed that the various facets of national integration ought to be taught at the undergraduate and postgraduate levels. As the first step, the component of national integration will be included in the syllabus of honors schools, languages and social sciences. The teaching material, both in English and regional languages, will be prepared by the experts in this field. These experts will also be invited to deliver special as well as classroom lectures to students and faculty of the various courses.

The Universities have to be responsive to the national need of promoting peaceful co-existence and encouraging the spirit of inquiry. For this purpose, the Chair will also focus on the third dimension of University education i.e. extension. The activities to be included under this theme will include the organisation of multi-cultural and inter-faith activities as may enshrine the rich cultural heritage of India on the one hand and do away with the regional, linguistic and religious barriers on the other. The Chair will also endeavour to coordinate its activities with the other social agencies with a view to provide purposeful perspective which all of us can follow as a dignified, self-respecting and a sovereign nation.

In the above background the Punjabi University rechristened the Chair as Sri Guru Tegh Bahadur National Integration Chair had decided to spread the high ideals laid down by the Great Guru.